Jedną z najważniejszych instrumentalnych form muzycznych jest niewątpliwie sonata. Formalne znaczenie terminu „sonata”, który wywodzi się od włoskiego słowa „sonare” (brzmieć, grać), ulegało z czasem znacznym zmianom. Więcej informacji na temat rozwoju historycznego i duży wybór nut sonat z okresu baroku i klasycyzmu znajdziesz tutaj!
Termin "sonata" pojawił się w drugiej połowie XVI wieku, aby opisać różne rodzaje kompozycji instrumentalnych na dwa lub więcej instrumentów. Miało to na celu odróżnienie ich od utworów solowych na instrumenty klawiszowe oraz od utworów z chorałem, takich jak kantaty.
Sonata barokowa różni się od sonaty klasycznej przede wszystkim większą liczbą części (cztery lub więcej), w których regularnie przeplatają się tempa wolne i szybkie. Sonata barokowa dzieli się na dwa podstawowe typy:
Sonata da camera („sonata kameralna”) – ma lekki charakter taneczny i jest bezpośrednim prekursorem barokowej suity tanecznej.
Sonata da chiesa („sonata kościelna”) – jest zazwyczaj czteroczęściowa i ma charakter dawny.
W zależności od wielkości instrumentarium sonaty barokowe można dalej podzielić na sonaty solowe na jeden instrument (najczęściej skrzypce) i basso continuo oraz triosonata na dwa instrumenty solowe i basso continuo.
Znanym twórcą sonat był włoski kompozytor Arcangelo Corelli (1653 - 1713). Zarówno sonaty kościelne Corellego jak i sonaty kameralne Corellego cieszą się do dziś dużą popularnością wśród instrumentalistów i słuchaczy.
Na przełomie XVII i XVIII wieku sonata da chiesa stopniowo przekształciła się w formę zwaną uwerturą neapolitańską, z której usunięto otwierającą ją część wolną. Powstała w ten sposób forma trzyczęściowa, która ze swoją strukturą temp w poszczególnych częściach (szybkie – wolne – szybkie) stała się wzorem nie tylko dla klasycznej sonaty, ale i dla wielu innych form muzycznych.
Włoski kompozytor Domenico Scarlatti (1685 – 1757) przyczynił się znacznie do formalnego ukształtowania sonaty w tym okresie. Sonaty Scarlattiego były zazwyczaj komponowane w tzw. formie sonaty altowej, jednoczęściowej kompozycji z dwoma kontrastującymi tematami.
W okresie klasycznym nastąpił dalszy rozwój sonaty. W tym czasie termin „sonata” oznaczał głównie sonaty fortepianowe, czyli sonaty na inny instrument solowy z akompaniamentem fortepianu. W swej podstawowej formie klasyczna sonata składa się z trzech (czasem czterech) części, z których pierwsza (szybka) traktowana jest w tzw. formie sonatowej, druga ma charakter powolny, a trzecia jest zwykle znów szybka i może przybierać różne formy formalne.
W sonacie czteroczęściowej część taneczna w postaci menueta lub scherza jest zwykle umieszczana przed ostatnią częścią. Największy rozkwit sonata przeżywała w twórczości trzech kompozytorów pierwszej szkoły wiedeńskiej: Joseph Haydn, Wolfgang Amadeusz Mozart i Ludwig van Beethoven. Najsłynniejszą sonatą Beethovena jest niewątpliwie Sonata Księżycowa.
G Major / E Minor
na: Flet, basso continuo
Nuty
Numer artykułu: 727705
(Set for the ABRSM Syllabus 2015–2016)
na: fortepian
Nuty
Numer artykułu: 776390
Klassische Meisterwerke – in neuer Gestalt
na: Fagot, 2 skrzypce, altówka, wiolonczela
Partytura, 5 głosów
Numer artykułu: 1340770
from: VI Sonate per la Traversiera, o German Flute, con Basso per Violone, o Cembalo, London 1728
na: Flet, basso continuo
Partytura, głosy, pliki audio
Numer artykułu: 6485
Edition Schott
na: Wiolonczela, fortepian
Nuty
Numer artykułu: 742532
op. 5
na: Violine und Cembalo (Klavier); Violoncello (Viola da gamba) ad lib.
Nuty
Numer artykułu: 758462
Edición crítica
na: Skrzypce, basso continuo
Partytura
Numer artykułu: 768885
op. 10/2
na: Skrzypce, fortepian
Nuty
Numer artykułu: 728734
na: Gitara
Nuty
Numer artykułu: 639008
nach dem Urtext
na: fortepian
Nuty
Numer artykułu: 748957
na: Fortepian [klawesyn]
Nuty
Numer artykułu: 726495
Edited from the Text of the Carl Maria von Weber Complete Edition
na: fortepian
Nuty
Numer artykułu: 723444
op. 27, 111, 146, 168, 175, 181
na: Organy
Nuty
Numer artykułu: 776524
Ed. A. Longo - Sonate 151-200
na: Klawesyn
Nuty
Numer artykułu: 1659751
Op. 1 № 13, HWV 371
na: Skrzypce, basso continuo
Partytura, głosy, pliki audio
Numer artykułu: 6378
Reprint
Beyond the Waves
na: fortepian
Nuty
Numer artykułu: 1355868
na: fortepian
Nuty
Numer artykułu: 759627
for Solo Viola
na: Altówka
Nuty
Numer artykułu: 739107
per Violino, overo Traverso Solo, col Continuo
aus: "Der Brauchbare Virtuoso ...", Hamburg 1720
na: Skrzypce [flet/obój], basso continuo
Partytura, głosy, pliki audio
Numer artykułu: 3383
na: Flet prosty altowy, fortepian
Nuty
Numer artykułu: 731384
na: 2 flety proste altowe, 2 skrzypce, basso continuo
Partytura, głosy
Numer artykułu: 929933
Manuscripts of the Neapolitan school in first edition
na: Flet, basso continuo
Nuty
Numer artykułu: 1549642
"Les adieux"
na: fortepian
Nuty
Numer artykułu: 733681
für Flöte und Bc
na: Flet, basso continuo
Partytura, głosy
Numer artykułu: 498930
na: Skrzypce, wiolonczela, harfa [fortepian]
Partytura, głosy
Numer artykułu: 932112
Volume 1: Sonatas 1–3
na: Wiolonczela, basso continuo
Partytura fortepianowa, głos pojedynczy
Numer artykułu: 1642877
A much acclaimed solo written for Robert Nagel
na: Trąbka (B), fortepian
Nuty
Numer artykułu: 666789
na: Flet, basso continuo
Partytura, głosy (pdf do pobrania)
Numer artykułu: 1954
for violoncello and basso
na: Wiolonczela, basso continuo [2 wiolonczele]
Partytura (na C), głosy
Numer artykułu: 1639531
na: Gitara
Nuty
Numer artykułu: 734221
(Oboe Quartet In F, K. 370)
na: Flet piccolo, fortepian
Partytura fortepianowa, głos pojedynczy
Numer artykułu: 691748
Edward Tarr Collection
na: Trąbka (D), fortepian
Numer artykułu: 1351628
na: Skrzypce, fortepian
Partytura fortepianowa, głos pojedynczy
Numer artykułu: 770898
Allegro, Adagio, Menuetto
na: Wiolonczela, fortepian
Nuty
Numer artykułu: 724960
facsimile
na: fortepian
Książka z nutami (faksimile)
Numer artykułu: 1655454
New edition after the Urtext
na: Violine und Basso continuo (Klavier, Cembalo); Violoncello (Viola da gamba) ad libitum
Nuty
Numer artykułu: 748208
na: Wiolonczela, fortepian
Nuty
Numer artykułu: 1544110
na: Klarnet, fortepian
Partytura fortepianowa, głos pojedynczy
Numer artykułu: 929763
na: Flet, fortepian
Nuty
Numer artykułu: 675254
V
V
na: Skrzypce
Solostimme
Numer artykułu: 661289
na: 2 fortepiany
Partytura dla zespołu
Numer artykułu: 769400
Edition Schott
na: Rożek angielski, fortepian
Nuty
Numer artykułu: 743754
für Diskantviola und Basso Continuo (Faksimile)
Shumilov Facsimile Collection
na: Altówka, basso continuo
Nuty
Numer artykułu: 662835
na: Fagot, fortepian
Partytura fortepianowa, głos pojedynczy
Numer artykułu: 768998
Barockmusik für Saxophon
na: Saksofon sopranowy, basso continuo
Partytura fortepianowa, głosy
Numer artykułu: 776874
aus: Huit Sonates pour le Violon et la Basse, op. 2
na: Skrzypce, basso continuo
Partytura, głosy, pliki audio
Numer artykułu: 5467
transcribed for two Clarinets
Revue pour la Clarinette
na: 2 klarnety
Partytura dla zespołu
Numer artykułu: 1687804
Edited from the sources
Wiener Urtext Edition
na: Skrzypce, basso continuo
Partytura fortepianowa, głos pojedynczy
Numer artykułu: 1689422