Jedną z najważniejszych instrumentalnych form muzycznych jest niewątpliwie sonata. Formalne znaczenie terminu „sonata”, który wywodzi się od włoskiego słowa „sonare” (brzmieć, grać), ulegało z czasem znacznym zmianom. Więcej informacji na temat rozwoju historycznego i duży wybór nut sonat z okresu baroku i klasycyzmu znajdziesz tutaj!
Termin "sonata" pojawił się w drugiej połowie XVI wieku, aby opisać różne rodzaje kompozycji instrumentalnych na dwa lub więcej instrumentów. Miało to na celu odróżnienie ich od utworów solowych na instrumenty klawiszowe oraz od utworów z chorałem, takich jak kantaty.
Sonata barokowa różni się od sonaty klasycznej przede wszystkim większą liczbą części (cztery lub więcej), w których regularnie przeplatają się tempa wolne i szybkie. Sonata barokowa dzieli się na dwa podstawowe typy:
Sonata da camera („sonata kameralna”) – ma lekki charakter taneczny i jest bezpośrednim prekursorem barokowej suity tanecznej.
Sonata da chiesa („sonata kościelna”) – jest zazwyczaj czteroczęściowa i ma charakter dawny.
W zależności od wielkości instrumentarium sonaty barokowe można dalej podzielić na sonaty solowe na jeden instrument (najczęściej skrzypce) i basso continuo oraz triosonata na dwa instrumenty solowe i basso continuo.
Znanym twórcą sonat był włoski kompozytor Arcangelo Corelli (1653 - 1713). Zarówno sonaty kościelne Corellego jak i sonaty kameralne Corellego cieszą się do dziś dużą popularnością wśród instrumentalistów i słuchaczy.
Na przełomie XVII i XVIII wieku sonata da chiesa stopniowo przekształciła się w formę zwaną uwerturą neapolitańską, z której usunięto otwierającą ją część wolną. Powstała w ten sposób forma trzyczęściowa, która ze swoją strukturą temp w poszczególnych częściach (szybkie – wolne – szybkie) stała się wzorem nie tylko dla klasycznej sonaty, ale i dla wielu innych form muzycznych.
Włoski kompozytor Domenico Scarlatti (1685 – 1757) przyczynił się znacznie do formalnego ukształtowania sonaty w tym okresie. Sonaty Scarlattiego były zazwyczaj komponowane w tzw. formie sonaty altowej, jednoczęściowej kompozycji z dwoma kontrastującymi tematami.
W okresie klasycznym nastąpił dalszy rozwój sonaty. W tym czasie termin „sonata” oznaczał głównie sonaty fortepianowe, czyli sonaty na inny instrument solowy z akompaniamentem fortepianu. W swej podstawowej formie klasyczna sonata składa się z trzech (czasem czterech) części, z których pierwsza (szybka) traktowana jest w tzw. formie sonatowej, druga ma charakter powolny, a trzecia jest zwykle znów szybka i może przybierać różne formy formalne.
W sonacie czteroczęściowej część taneczna w postaci menueta lub scherza jest zwykle umieszczana przed ostatnią częścią. Największy rozkwit sonata przeżywała w twórczości trzech kompozytorów pierwszej szkoły wiedeńskiej: Joseph Haydn, Wolfgang Amadeusz Mozart i Ludwig van Beethoven. Najsłynniejszą sonatą Beethovena jest niewątpliwie Sonata Księżycowa.
für zwei Violinen, Viola (Violine III), Violoncello und Basso continuo
aus: 12 Sonaten für 2-5 Streichinstrumente mit beziffertem Bass
na: 2 skrzypce, altówka, wiolonczela, basso continuo
Partytura
Numer artykułu: 1667362
Edition Schott
na: Gitara
Nuty
Numer artykułu: 732595
KV 331
na: fortepian
Nuty
Numer artykułu: 1329
für Klavier
teilweise ergänzt, mit Fingersätzen
na: fortepian
Nuty
Numer artykułu: 1677462
Edition Schott
na: Alt-Blockflöte, Violine und Basso continuo
Partytura, głosy
Numer artykułu: 754197
na: fortepian
Nuty
Numer artykułu: 738510
aus „6 Sonates à une Flute & une Basse Continue“, op. 1
Amsterdam, 1710
na: Flet prosty altowy [flet/skrzypce], basso continuo
Nuty, pliki audio
Numer artykułu: 5621
na: Trąbka, orkiestra dęta symfoniczna
Partytura, głosy
Numer artykułu: 1642899
na: Fagot
Nuty
Numer artykułu: 1639338
nach dem UrtextHob. XVI:46
na: fortepian
Numer artykułu: 1681191
"Les Jeux Olympiques"
na: Violine und obligates Cembalo
Nuty
Numer artykułu: 749961
aus "18 Canons mélodieux ou 6 Sonates en duo a flutes traverses, ou violons, ou Basses de Viole"
na: 2 flety [skrzypce]
Partytura zespołu (pdf do pobrania)
Numer artykułu: 3681
Edition Schott
na: Sopran-Blockflöte (Violine) und Basso continuo
Nuty
Numer artykułu: 727550
HWV 365
aus: Sonates pour un Traversiere un Violon ou Hautbois con Basso continuo
na: Flet prosty altowy [flet/obój/skrzypce], basso continuo
Partytura, głosy, pliki audio
Numer artykułu: 5381
Urtext (Urtextausgabe) (Urtext)
na: Flet, basso continuo
Numer artykułu: 1678593
à Flauto Solo con Cimbalo o Vero Fagotto
na: Flet prosty altowy [flet/obój/skrzypce], basso continuo
Partytura, głosy (pdf do pobrania)
Numer artykułu: 1951
for piano and violoncello
na: Wiolonczela, fortepian
Partytura, głos
Numer artykułu: 761299
K. 9 (Longo 413)
na: Klawesyn [fortepian]
Nuty
Numer artykułu: 3193
aus: Sonate da Camera a Violino solo op. 2
Modena, c. 1694
na: Skrzypce, basso continuo
Partytura, głosy, pliki audio
Numer artykułu: 5434
Sequentia Serpentigena
na: Wiolonczela, fortepian
Nuty
Numer artykułu: 750580
Edition Schott
na: Flet, basso continuo
Nuty
Numer artykułu: 749367
For two flutes and piano
na: 2 flety, fortepian
Książka
Numer artykułu: 1657324
na: Altówka, fortepian
Partytura fortepianowa, głos pojedynczy
Numer artykułu: 671063
für Violine und Klavier
na: Skrzypce, fortepian
Partytura fortepianowa, głos pojedynczy
Numer artykułu: 662519
für Flöte und Klavier
na: Flet, fortepian
Partytura dla zespołu
Numer artykułu: 662393
A Minor
na: Violoncello (Viola, Flöte) und Gitarre
Partitur = Gitarrenstimme
Numer artykułu: 748586
na: Klarnet, fortepian
Partytura fortepianowa, głos pojedynczy
Numer artykułu: 1659690
No. 4-6
na: Flet, basso continuo
Partytura fortepianowa, głos pojedynczy
Numer artykułu: 694485
aus: Six Sonates Pour deux Flutes-traversieres sans Basse, op. 1
na: 2 flety [oboje/skrzypce]
Partytura zespołu (pdf do pobrania)
Numer artykułu: 3521
na: Klarnet (B/A), fortepian
Partytura fortepianowa, głos pojedynczy
Numer artykułu: 1677278
Sonatas VII–XI
na: Viola da gamba, basso continuo
Nuty
Numer artykułu: 1013160
für Viola da gamba und obligates Cembalo
na: Viola da gamba [altówka/wiolonczela], klawesyn
Nuty
Numer artykułu: 1065
na: Skrzypce, fortepian
Partytura fortepianowa, głos pojedynczy
Numer artykułu: 931835
na: Sopran-Blockflöte und Basso continuo (Cembalo, Klavier); Violoncello (Viola da gamba) ad libitum
Partytura, głosy
Numer artykułu: 1669260
"Waldstein"
na: fortepian
Nuty
Numer artykułu: 748911
KV 336 (336 d) für zwei Violinen, Orgel und Bass
(Kirchensonate)
na: Organy (solo), 2 skrzypce, wiolonczelo, kontrabas; organy (ripieno) ad lib.
Partytura, głosy (pdf do pobrania)
Numer artykułu: 5764
na: fortepian
Nuty
Numer artykułu: 680175
na: Skrzypce, fortepian
Partytura fortepianowa, solowy głos (wydanie urtekstowe)
Numer artykułu: 1043050
K. 141 (Longo 413)
na: Klawesyn [fortepian]
Nuty
Numer artykułu: 3307
for String Quartet
na: 2 skrzypce, altówka, wiolonczela (kwartet smyczkowy)
Partytura
Numer artykułu: 662502
na: Trąbka, fortepian
Partytura fortepianowa, głos pojedynczy
Numer artykułu: 1024984
na: Obój, fortepian
Partytura fortepianowa, głos pojedynczy
Numer artykułu: 1024972
na: Gitara
Nuty
Numer artykułu: 1009356
Ausgabe in C-Dur (transponiert)
na: Trąbka (C), organy
Partytura organowa, głos solowy
Numer artykułu: 1556956
na: Organy
Nuty
Numer artykułu: 4604
with "Funeral march"
na: fortepian
Nuty
Numer artykułu: 742055
na: fortepian
Nuty
Numer artykułu: 748967
Edition Schott
na: Flöte und Basso continuo (Cembalo/Pianoforte), Violoncello (Viola da gamba) ad libitum
Nuty
Numer artykułu: 743810