Jedną z najważniejszych instrumentalnych form muzycznych jest niewątpliwie sonata. Formalne znaczenie terminu „sonata”, który wywodzi się od włoskiego słowa „sonare” (brzmieć, grać), ulegało z czasem znacznym zmianom. Więcej informacji na temat rozwoju historycznego i duży wybór nut sonat z okresu baroku i klasycyzmu znajdziesz tutaj!
Termin "sonata" pojawił się w drugiej połowie XVI wieku, aby opisać różne rodzaje kompozycji instrumentalnych na dwa lub więcej instrumentów. Miało to na celu odróżnienie ich od utworów solowych na instrumenty klawiszowe oraz od utworów z chorałem, takich jak kantaty.
Sonata barokowa różni się od sonaty klasycznej przede wszystkim większą liczbą części (cztery lub więcej), w których regularnie przeplatają się tempa wolne i szybkie. Sonata barokowa dzieli się na dwa podstawowe typy:
Sonata da camera („sonata kameralna”) – ma lekki charakter taneczny i jest bezpośrednim prekursorem barokowej suity tanecznej.
Sonata da chiesa („sonata kościelna”) – jest zazwyczaj czteroczęściowa i ma charakter dawny.
W zależności od wielkości instrumentarium sonaty barokowe można dalej podzielić na sonaty solowe na jeden instrument (najczęściej skrzypce) i basso continuo oraz triosonata na dwa instrumenty solowe i basso continuo.
Znanym twórcą sonat był włoski kompozytor Arcangelo Corelli (1653 - 1713). Zarówno sonaty kościelne Corellego jak i sonaty kameralne Corellego cieszą się do dziś dużą popularnością wśród instrumentalistów i słuchaczy.
Na przełomie XVII i XVIII wieku sonata da chiesa stopniowo przekształciła się w formę zwaną uwerturą neapolitańską, z której usunięto otwierającą ją część wolną. Powstała w ten sposób forma trzyczęściowa, która ze swoją strukturą temp w poszczególnych częściach (szybkie – wolne – szybkie) stała się wzorem nie tylko dla klasycznej sonaty, ale i dla wielu innych form muzycznych.
Włoski kompozytor Domenico Scarlatti (1685 – 1757) przyczynił się znacznie do formalnego ukształtowania sonaty w tym okresie. Sonaty Scarlattiego były zazwyczaj komponowane w tzw. formie sonaty altowej, jednoczęściowej kompozycji z dwoma kontrastującymi tematami.
W okresie klasycznym nastąpił dalszy rozwój sonaty. W tym czasie termin „sonata” oznaczał głównie sonaty fortepianowe, czyli sonaty na inny instrument solowy z akompaniamentem fortepianu. W swej podstawowej formie klasyczna sonata składa się z trzech (czasem czterech) części, z których pierwsza (szybka) traktowana jest w tzw. formie sonatowej, druga ma charakter powolny, a trzecia jest zwykle znów szybka i może przybierać różne formy formalne.
W sonacie czteroczęściowej część taneczna w postaci menueta lub scherza jest zwykle umieszczana przed ostatnią częścią. Największy rozkwit sonata przeżywała w twórczości trzech kompozytorów pierwszej szkoły wiedeńskiej: Joseph Haydn, Wolfgang Amadeusz Mozart i Ludwig van Beethoven. Najsłynniejszą sonatą Beethovena jest niewątpliwie Sonata Księżycowa.
na: Trombone/Tuba and Piano
Książka
Numer artykułu: 157676
na: 2 Violoncelli and Piano
Książka
Numer artykułu: 163554
na: Altówka, fortepian
Partytura fortepianowa, głos pojedynczy
Numer artykułu: 163082
per il clavicembalo o forte piano
na: Klawesyn [fortepian]
Nuty
Numer artykułu: 151754
Edited from the sources
Wiener Urtext Edition
na: fortepian
Książka z nutami (wydanie urtekstowe)
Numer artykułu: 155616
na: 2 Violas and Piano
Książka
Numer artykułu: 162918
na: Altówka, fortepian
Partytura fortepianowa, głos pojedynczy
Numer artykułu: 162914
Fassung für Viola solo
na: Altówka
Nuty
Numer artykułu: 162829
na: Quintet
Książka
Numer artykułu: 146644
First Edition
na: fortepian
Książka z nutami (wydanie urtekstowe)
Numer artykułu: 285625
na: Róg [wiolonczela], fortepian
Numer artykułu: 285613
(Urtext)
na: Skrzypce, fortepian
Numer artykułu: 284887
na: Orkiestra
Partytura
Numer artykułu: 287331
Heft 2: 2 Sonaten G-Dur (Wq 85 und 86)
na: Flet, basso continuo
Numer artykułu: 285997
na: Altówka, fortepian
Partytura fortepianowa, głos pojedynczy
Numer artykułu: 285979
na: Flet prosty altowy, basso continuo
Numer artykułu: 285896
na: Gitara
Nuty
Numer artykułu: 261205
na: Flet prosty altowy, basso continuo
Partytura fortepianowa, głos pojedynczy
Numer artykułu: 202122
in E minor and G major
na: Fagot, basso continuo
Partytura fortepianowa, głosy
Numer artykułu: 212592
Heft 2: Sonaten Es, e, G
na: Fagot, basso continuo
Numer artykułu: 176842
Musica Rara
na: Flet prosty altowy, basso continuo
Numer artykułu: 179705
na: 2 Horns and Piano
Książka
Numer artykułu: 166927
na: Skrzypce, fortepian
Partytura fortepianowa, solowy głos (wydanie urtekstowe)
Numer artykułu: 164720
C-Dur und D-Dur
na: Trompete (C oder B) (Oboe), Streicher und Basso continuo
Wyciąg fortepianowy, głos solowy
Numer artykułu: 112628
exempla nova 151
na: Flet, altówka, harfa
Partytura, zestaw głosów
Numer artykułu: 108751
Band 1 (Nr. 1–3)
Universal Blockflöten Edition
na: 2 flety proste altowe, basso continuo
Partytura, głosy
Numer artykułu: 113846
transcribed for two Clarinets
Revue pour la Clarinette
na: 2 klarnety
Partytura dla zespołu
Numer artykułu: 113774
na: für Altblockflöte und Basso continuo
Numer artykułu: 113462
na: 2 Alt-Blockflöten (Flöte, Violine) und Cembalo (Klavier)
Numer artykułu: 106838
für Viola d'amore und Orgel
na: Viola d'amore, organy
Partytura organowa, głos solowy
Numer artykułu: 112899
für 2 Violinen und Gitarre
na: 2 skrzypce, gitara
Partytura, głosy
Numer artykułu: 129676
3. Sonate
Erstausgabe nach dem Urtext
na: Flet, basso continuo
Wyciąg fortepianowy, solowy głos (wydanie urtekstowe)
Numer artykułu: 129633
KV 12
na: Flöte, Cembalo und Violoncello
Partytura, głosy
Numer artykułu: 464586
na: fortepian
Nuty
Numer artykułu: 446436
attrib. to W. A. Mozart (K. Anh. 136)
na: fortepian
Nuty
Numer artykułu: 428027
op. 1
na: Alt-Blockflöte und Basso continuo; Violoncello (Viola da gamba) ad libitum
Numer artykułu: 420867
Nr. 6 d-Mollop. 3
na: Alt-Blockflöte (Flöte, Oboe, Violine) und Basso continuo; Violoncello/Viola da gamba ad libitum
Numer artykułu: 420835
na: 2 Oboen (Flöten, Violinen)
Partytura dla zespołu
Numer artykułu: 420722
L'arte del flauto
na: 3 flety (trio)
3 partytury zespołu
Numer artykułu: 419200
na: Trąbka, fortepian
Partytura fortepianowa, głos pojedynczy
Numer artykułu: 404336
for flute and piano
na: Flet, fortepian
Partytura fortepianowa, głos pojedynczy
Numer artykułu: 404286
6 Sonaten für Altblockflöte (Fl. , Vl.) u. B. c.
na: Flet prosty altowy, basso continuo
Numer artykułu: 282788
na: Flet prosty altowy, basso continuo
Numer artykułu: 282751
Nr. 4-6
na: 2 Violoncelli (Viole da gamba) und Basso continuo
Numer artykułu: 279424
na: fortepian
Numer artykułu: 284485
Nr. 1 D-Durop. 61
na: fortepian
Numer artykułu: 287708
The Finest Sonatas & Suites
na: 2 flety proste altowe (duet)
Partytura zepołu (wydanie zbiorowe)
Numer artykułu: 621667
na: fortepian
Numer artykułu: 288098