Lament

Od zarania piśmiennictwa chrześcijańskiego nieprzerwanie pojawia się w nim temat umierania i śmierci. W średniowiecznej europejskiej poezji łacińskiej rozpowszechnił się gatunek zwany lamentem pokutnym, w którym umierający grzesznik biada nad swoim życiem, okazuje skruchę za swoje winy i wygląda boskiego zmiłowania i przebaczenia. W polskiej literaturze zachowała się zwrotkowa pieśń, o abecadłowej budowie, zwana skargą umierającego - ''Ach! Moj smętku, ma żałości!'' Zapisana została w dwóch źródłach z drugiej połowy XV wieku - wcześniejszym, płockim kodeksie kościelnym (dziś zaginionym) i wrocławskim manuskrypcie będącym zapisem przykościelnego widowiska, składającego się z dwóch dopełniających się pieśni - wymienionej wyżej i piosenki ''Dusza z ciała wyleciała.'' Piosenka ta w łagodny sposób przedstawia los duszy oddzielonej po śmierci od ciała, która przebywa na zielonej łące zanim jej czyny zostaną osądzone. Ten obraz ''wyobraźni zaświatowej'' zyskał dużą popularność zarówno w malarstwie jak i w literaturze, zwłaszcza w przekazach poezji ludowej.